ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ શું છે – વ્યક્તિની ઈન્ટેલિજન્સ માપવા માટે IQ (Intelligence Quotient – બુદ્ધિ ગુણાંક ) અને EQ (Emotional Quotient – ભાવનાત્મક ગુણાંક) વ્યક્તિની ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ માપો. કોઈપણ વ્યક્તિની સફળતામાં, તેના 20% IQ ભૂમિકા ભજવે છે, બાકીના 80% તેના EQ (ભાવનાત્મક ગુણાંક) ની ભૂમિકા છે. હવે તમે અમારી સફળતામાં ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ (EQ) નું મહત્વ સમજી જ ગયા હશો.
ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ શું છે? ( What is Emotional intelligence in Gujarati )
“ભાવનાત્મક બુદ્ધિ (EI – Emotional intelligence) એ કોઈપણ વ્યક્તિમાં લાગણીઓની સમજ / માન્યતા અને સંચાલન છે.”
ભય, ઉદાસી, ક્રોધ, સુખ, આશ્ચર્ય, આનંદ વગેરે જેવી લાગણીઓ મુખ્યત્વે મનુષ્યમાં હોય છે. આ લાગણીઓને સમજવી, ઓળખવી, તેનો ઉપયોગ કરવો અને તેનું સંચાલન કરવું એ ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ (EI) કહેવાય છે.
ભાવનાત્મક બુદ્ધિ આપણા અંગત અને વ્યાવસાયિક જીવન બંનેને અસર કરે છે.
પોતાની લાગણીઓ અથવા પોતાની લાગણીઓને સમજવી, અનુભવવી, તેનો ઉપયોગ કરવો અને તેનું સંચાલન કરવું એ બૌદ્ધિક કૌશલ્ય કહેવાય છે.
IQ અને EI (EQ) વિશે, નિષ્ણાતો કહે છે કે IQ સ્તર નિશ્ચિત છે, જ્યારે EI માં, કાર્યક્ષમતા કેટલાક પ્રયત્નો અને પદ્ધતિઓ દ્વારા પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.
ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ (ભાવનાત્મક બુદ્ધિ) કેવી રીતે વધારવી
ભાવનાત્મક બુદ્ધિમાં વધારો કરીને, તમે તમારી પસંદ કરેલી કારકિર્દીમાં સફળતા પ્રાપ્ત કરી શકો છો. તમે સતત પ્રેક્ટિસ દ્વારા તમારી ભાવનાત્મક બુદ્ધિ વધારી શકો છો. આ માટે તમે વિવિધ ઓનલાઈન કોર્સ લઈ શકો છો. તમે તેને અલગ અલગ વીડિયોની મદદથી વધારી શકો છો. આ માટે તમે જાણીતા મનોવૈજ્ઞાનિક નિષ્ણાતો દ્વારા લખાયેલા પુસ્તકો પણ વાંચી શકો છો. ડેનિયલ ગોલમેને આ વિષય પર ઘણું કામ કર્યું છે. તેણે 1995માં લખેલા પુસ્તક ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સમાં તેના વિશે વિગતવાર જણાવ્યું છે. ભાવનાત્મક બુદ્ધિ વધારવા માટે, તમારે તેનો સતત અભ્યાસ કરવો પડશે અને તમારા જીવનમાં તેનો ઉપયોગ કરવો પડશે.
નીચે કેટલીક પદ્ધતિઓ છે જેના દ્વારા તમે સુધારી શકો છો, તમારું ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ વધારી શકો છો.
સ્વ જાગૃતિ ( Self awareness )
તેનો અર્થ છે તમારા વિશેની માહિતી. આમાં, તમારે તમારી લાગણીઓ વિશે જાણવું પડશે, તેમને સમજવું પડશે અને તેમને એક લેબલ આપવું પડશે. આમાં આપણે ડર, ઉદાસી, ચિંતા જેવી આપણી નકારાત્મક લાગણીઓને સમજવાની છે. તે આપણી માનસિક સ્થિતિ પર કેવી અસર કરી રહ્યું છે.તે આપણા વર્તન, વિચારો, નિર્ણયો પર કેવી અસર કરી રહ્યું છે તે સમજવું પડશે.
લાગણી નિયમન ( Emotions Regulations )
આમાં, તમારે તમારી મજબૂત લાગણીઓને નિયંત્રિત કરવી પડશે જેથી તેઓ તમને નુકસાન ન પહોંચાડે. તમારે તમારી દરેક સકારાત્મક અને નકારાત્મક લાગણીઓને સમજવી પડશે, તે કેવી રીતે આવી રહી છે તે જાણવું પડશે, પછી તેના નિયમનને સમજવું પડશે જેથી તમારું અભદ્ર અથવા નુકસાનકારક વર્તન સામે ન આવે.
સહાનુભુતિ ( Empathy )
સહાનુભૂતિ એ સમજવાનો સમાવેશ થાય છે કે સામેની વ્યક્તિ શું વિચારી રહી છે, તે શું અનુભવી રહી છે. સામેની વ્યક્તિ પ્રત્યે સહાનુભૂતિભર્યું વર્તન આમાં કૌશલ્ય પ્રદાન કરે છે. અન્યની લાગણીઓ પ્રત્યે પૂર્વ-સહાનુભૂતિપૂર્ણ વલણ તમારામાં કૌશલ્ય લાવે છે અને તે વ્યક્તિને રાહત આપવાનું કામ કરે છે. લાગણીશીલ લોકો તમારા કાર્યસ્થળમાં અને સમાજમાં, ઘરમાં તમારી નજીક દરેક જગ્યાએ હોય છે. આપણું વર્તન અને કાર્ય હંમેશા લોકોને અસર કરે છે.
સામાજિક કુશળતાઓ ( Social Skill )
આપણે બધા સામાજિક પ્રાણીઓ છીએ અને આપણે બધા કેટલીક સામાજિક કુશળતાનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. પરંતુ તેના અસરકારક ઉપયોગ માટે તમારી કોમ્યુનિકેશન સ્કીલ ખૂબ સારી હોવી જોઈએ જે આજના સંજોગોમાં પ્રોફેશનલ અને અંગત જીવનની પ્રથમ જરૂરિયાત બની ગઈ છે. સારી સામાજિક કૌશલ્યમાં, તમે તમારો સંદેશ અન્ય લોકો સુધી સ્પષ્ટ અને સ્પષ્ટ રીતે પહોંચાડો છો.
પ્રેરણા ( Motivation )
જ્યારે તમે તમારી જાતને વધુ સારી રીતે સમજો છો ત્યારે તમને વધુ સારું કરવા માટે પ્રેરણા મળે છે. તમે તમારી લાગણીઓ સાથે તંદુરસ્ત રીતે વ્યવહાર કરવાની સ્થિતિમાં હશો અને તમારી આસપાસના લોકોને તેમની લાગણીઓ સાથે વ્યવહાર કરવા વિશે તેમના ડર અને ચિંતાઓને દૂર કરવા માટે પ્રેરિત કરશો. તમે તમારી જાતને અને તમારી લાગણીઓ પર કેવી રીતે કામ કરવું તે શીખીને તમારા કાર્યોને સફળતાપૂર્વક કેવી રીતે પૂર્ણ કરવા તે ઉદાહરણ દ્વારા અગ્રણી દ્વારા તમે એક સારા નેતા સાબિત થઈ શકો છો.
ભાવનાત્મક બુદ્ધિના ફાયદા ( Benefits of Emotional intelligence in Gujarati )
- ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સથી તમે તમારું માનસિક સ્વાસ્થ્ય સારું રાખી શકો છો.
- આનાથી તમે તમારી કારકિર્દીમાં વધુ સારું પ્રદર્શન કરી શકો છો અને સારી સફળતા મેળવી શકો છો.
- ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સથી તમે તમારા અંગત સંબંધોને વધુ સારા રાખી શકશો. તમારા સંબંધો અન્ય લોકો સાથે સારા રહેશે.
- ભાવનાત્મક બુદ્ધિના ઉપયોગથી તમારી આર્થિક સ્થિતિ પણ સારી રહેશે.
- આની મદદથી તમે કોમ્યુનિકેશન ડેડલોકથી બચી શકો છો. વધુ સારા સંચારથી પરસ્પર સંબંધો સુધરે છે.
- ટૂંકમાં એમ કહી શકાય કે ભાવનાત્મક બુદ્ધિ આપણા જીવનમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ દરેક ક્ષેત્રમાં આપણી સફળતા સુનિશ્ચિત કરે છે.